1843, Rzeczpospolita Krakowska

Mapa Okręgu Wolnego Miasta Krakowa pochodzi z XIX wiecznego przewodnika Józefa Mączyńskiego zatytułowanego “Pamiątka z Krakowa. Opis tego miasta i jego okolic“. Wydawcą był zasłużony dla Krakowa księgarz i właściciel drukarni, Józef Czech. Autorem zamieszczonej w przewodniku mapy jest prawdopodobnie Teofil Żebrawski, krakowski kartograf i geodeta.

Mapa ma charakter bardzo poglądowy i obejmuje swym zasięgiem Kraków wraz z okolicami, które w pierwszej połowie XIX wieku weszły w skład tak zwanej Rzeczpospolitej Krakowskiej, namiastki niezależnego państwa polskiego. Na mapie przedstawione zostały nazwy większych miejscowości i rzek, hydrografia, ważniejsze drogi oraz granica państwa.

Z tekstu przewodnika możemy się dowiedzieć, że “w moc traktatu zawartego na kongresie wiedeńskim dnia 3go maja 1815 roku, miasto Kraków wraz z trzema miasteczkami Chrzanów, Trzebinia i Nowagóra i 244 wioskami, stanowią osobną krainę pod nazwiskiem, WOLNE NIEPODLEGŁE I ŚCIŚLE NEUTRALNE MIASTO KRAKÓW Z OKRĘGIEM. […] Ludność ogólna daje na jedne milę kwadratową 6749, a zatem podług najnowszych wyrachowań ludności europejskiej wypada, że okręg W. M. Krakowa jest krajem najwięcej zaludnionym w Europie“.

Ciekawy jest też opis charakteru ówczesnych mieszkańców: “Krakowiak jest krępy, barczysty, silny, rysy twarzy w obojej płci są piękne, postać łagodna, mowa przeciągła i donośna, włos ciemny pospolicie bardzo rzadko kędzierzawy; jest on wesoły, dowcipny, czuły, gościnny, jest ciekawy, przebiegły, cokolwiek leniwy. Raz tylko można go oszukać, bo potem to już jego rzecz, wywieść w pole. Do hulanki, dziewczyny i bitki on jest pierwszy, lecz jest pobożny. Ni ciężka praca, ni nędza, ni ucisk nie potrafią w nim uśmierzyć żywości wesołości i zuchwałej odwagi. Krakowianki są podobni w tem do owych tatarskich i arabskich koni, w których nędza trud nie są zdolne ugasić naturalnego ognia“.

CYTOWANIE:
Wojkowski J., 2020. CARTOGRAPHIA CRACOVIANA: Kraków i okolice na dawnych mapach — geoportal: dawnemapykrakowa.pl, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji .