1845, Plan Miasta Krakowa

Plan pochodzi z XIX-wiecznego przewodnika Józefa Mączyńskiego zatytułowanego “Pamiątka z Krakowa. Opis tego miasta i jego okolic“. Wydawcą był zasłużony dla Krakowa księgarz i właściciel drukarni, Józef Czech. Autorem zamieszczonego w przewodniku planu jest prawdopodobnie Teofil Żebrawski, krakowski kartograf i geodeta.

Plan ma charakter poglądowy i obejmuje swym zasięgiem miasto w granicach okopów powstałych w okresie kościuszkowskim, a następnie rozbudowanych przez Austriaków. Przedstawiony został Kraków, Stradom i Kazimierz oraz przedmieścia Smoleńsk, Piasek, Kleparz, Wesoła oraz Grzegórzki. Skromna treść przedstawia sieć komunikacyjną z głównymi ulicami, placami i mostami oraz sieć rzeczną z Wisłą w obu korytach i Rudawą. Zabudowę zwartą pokazano w blokach, wskazując lokalizację niektórych kościołów. W legendzie wymieniono ważniejsze budowle, które na planie oznaczono literami (A-Z). Wśród nich znalazł się kościół św. Anny (A), Biblioteka (B), kościół Bożego Ciała (C), kościół Dominikanów (D), kościół Franciszkanów (F), kościół św. Katarzyny (K), kościół Mariacki (M), obserwatorium i ogród botaniczny (O), kościół św. Piotra i Pawła (P), Uniwersytet (U) oraz Zamek (Z).

Józef Mączyński w swym przewodniku w takich to malowniczych słowach przedstawił Kraków: “W dolinie otoczonej wieńcem wzgórków, na tle siniejących Tatrów, odbija się Kraków, strojny mnóstwem wież iglasto w niebo wystrzelonych, dzwonnic lekkich przejźroczystych, kopuł wspaniałych i poważnych szczytów kościelnych Już z dala widok ten czarujący uprzedza każdego, że się zbliża do starożytnego miasta, w którem każdy gmach, każde miejsce, każdy gruz, każda piędź ziemi, napełnione są wspomnieniami historycznej przeszłości“.

Według spisu z roku 1842/43 ludność wolnego miasta Krakowa wynosiła 41 832 mieszkańców. W wieku powyżej 60 lat było 1 773 osób, a w stanie małżeńskim żyło 12 314 obywateli. Urodziło się 1 766 dzieci, w tym z prawego łoża 1 404, a z nieprawego 362. Zmarło w tym czasie 1 576 mieszkańców. Wśród obywateli Krakowa było 29 551 katolików, 131 greków uniaków, 356 protestantów, 11 543 żydów niecywilizowanych i 251 żydów cywilizowanych.

CYTOWANIE:
Wojkowski J., 2020. CARTOGRAPHIA CRACOVIANA: Kraków i okolice na dawnych mapach — geoportal: dawnemapykrakowa.pl, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji .