1921, Nowy plan Krakowa

“Nowy plan Krakowa” został wydany w 1921 r. przez Księgarnię Polską Bernarda Połonieckiego we Lwowie. Opracowano go według metody opatentowanej przez berlińskie wydawnictwo Pharus Verlag. Metoda “Pharusa” polegała na zaznaczeniu w treści planu miniatur ważniejszych budowli, stanowiących w przestrzeni miejskiej punkty odniesienia, podobnie jak latarnie na morzu (nazwa Pharus w wielu językach oznacza latarnię morską i wywodzi się od aleksandryjskiej wyspy Faros (Pharos) na której znajdowała się potężna starożytna latarnia). Wkomponowanie miniatur miejskich budowli miało zapewnić lepszą czytelność i przejrzystość planów oraz spowodować złudzenie trójwymiarowości. W owym czasie metoda “Pharusa” stała się bardzo popularna o czym świadczą wydane w jej konwencji liczne turystyczne plany ważniejszych miast Europy. Plany “Pharusa” rysowano w jednakowym standardzie i szacie graficznej. Obszary niezabudowane przedstawiano w kolorze jasnozielonym, zagospodarowane – jasnobrązowym, szarym lub beżowym, a ciemną zielenią parki, ogrody i skwery. Dworce i stacje kolejowe oznaczano w postaci hal dworcowych z małym symbolem lokomotywy. Narożne budynki wyróżniano numerami administracyjnymi.

W okresie między wojennym powstały co najmniej cztery wydania planów Krakowa opracowane metodą “Pharusa” (Nr kat. 7). W ich treści wydawcy zaznaczyli sylwetki dziewiętnastu wybranych obiektów Krakowa, między innymi: Wawel, Sukiennice, pomnik Adama Mickiewicza, Teatr im. Juliusza Słowackiego, Bramę Floriańską, Barbakan, Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego, Zakład Helclów oraz kilka ważniejszych budowli sakralnych. Do prezentowanego planu dołączony był “Przewodnik informacyjny po mieście” zawierający ośmiostronicowy skorowidz w którym wyszczególniono spis budynków, ulic, placów, ogrodów, cmentarzy i dróg miasta Krakowa. Na planie z kolei naniesiono siatkę kwadratów oznaczonych liczbowo i literowo do wyszukiwania informacji zawartej w skorowidzu.

W 1921 r. ogłoszono wyniki pierwszego po odzyskaniu przez Polskę niepodległości spisu ludności Krakowa. Ówczesny Kraków liczył 183751 mieszkańców., w tym 138231 chrześcijan, i 45520 żydów, 83427 mężczyzn i 100324 kobiety. W mieście znajdowało się 5455 realności, 7400 budynków mieszkalnych, a w nich 39891 mieszkań.

CYTOWANIE:
Wojkowski J., 2020. CARTOGRAPHIA CRACOVIANA: Kraków i okolice na dawnych mapach — geoportal: dawnemapykrakowa.pl, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji .