1904, Projekt przekopu Wisły pod Krakowem

Plan pochodzi z publikacji zatytułowanej “Sprawozdanie o projekcie przekopu Wisły pod Krakowem” autorstwa prof. Tadeusza Sikorskiego, referenta technicznego miejskiej Komisyi dla spraw kanałów spławnych i budowy portu pod Krakowem. Sprawozdanie to w 1904 r. przedstawił c. k. Władzom krajowym i centralnym Prezydent miasta Krakowa dr Juliusz Leo. Szkic projektu został sporządzony na podkładzie mapy topograficznej w skali 1:25000 (zwanej potocznie zdjęciem Franciszko-Józefińskim) opracowanej przez Kaiserlich und Königliches Militär-Geographisches Institut w Wiedniu.

Zagrożenie Krakowa powodzią istnieje od zarania dziejów, a jego świadectwem są umiejscowione w różnych częściach miasta tablice powodziowe upamiętniające największe zalewy Wisły. Jedynym rozwiązaniem dającym gwarancję ochrony śródmieścia przed powodzią byłaby budowa kanału ulgi, który skutecznie obniżyłby poziom fali powodziowej przechodzącej przez Kraków. Projekt zakładał zabezpieczenie miasta i gmin sąsiednich od powodzi, za pomocą przekopu Wisły od “Pieców wapiennych” w Dębnikach, aż do ujścia Wilgi, wraz z obustronnym obwałowaniem i uregulowaniem ujścia Rudawy i Wilgi, a także urządzenie portu w starym łożysku Wisły u ujścia Rudawy, tuż przed wzgórzem Wawelskim. Był on częścią większego przedsięwzięcia przewidującego budowę kanału spławnego Odra–Wisła–Dniestr tworzącego jednolitą sieć wodną.

Dr Juliusz Leo wraz z prof. Tadeuszem Sikorskim jednomyślnie apelowali do c. k. Władz krajowych i centralnych: “Ze względu na wielką doniosłość przekopu Wisły i Rudawy pod Krakowem dla dobra publicznego, a w szczególności dla sprawy budowy kanału spławnego i portu pod Krakowem, gdy rentowność tej regulacyi nie ulega wątpliwości, gdyż bez względu na korzyści hygieniczne (zdrowotność miasta), handlowe i przemysłowe, a nawet strategiczne (obronność twierdzy), gdy sama wartość ochrony od powodzi, wobec powtarzających się nieomal corocznie olbrzymich szkód, przewyższa niejednokrotnie całkowite koszta wykonania przekopu, rentowność przedsiębiorstwa nie ulega wątpliwości“.

Jak wiemy, przekop Wisły pod Krakowem niestety do dziś nie został zrealizowany. Powstały jednak reprezentacyjne bulwary z murami oporowymi ujmującymi strome brzegi rzeki oraz wykonano regulację Rudawy, budując dla niej nowe koryto z ujściem na Zwierzyńcu koło klasztoru Norbertanek. Prace te zrealizowano w latach 1907-1912.

CYTOWANIE:
Wojkowski J., 2020. CARTOGRAPHIA CRACOVIANA: Kraków i okolice na dawnych mapach — geoportal: dawnemapykrakowa.pl, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji .