1788, Mapa województwa krakowskiego w dobie Sejmu Czteroletniego

„Mapa województwa krakowskiego w dobie Sejmu Czteroletniego 1788-1792” została opublikowana w 1929 r. w “Atlasie Historycznym Polski” sporządzonym przez krakowską komisję pod kierunkiem prof. Władysława Semkowicza. W jej opracowaniu wziął udział Karol Buczek przy współudziale Zofii Kozłowskiej-Budkowej, Tadeusza Czorta, Henryka Müncha i Adama Szumańskiego. Rytownikiem mapy był Ludwik Dworzak. W lewym dolnym rogu zamieszczono mapę poboczną: “Plan miasta Krakowa i okolic w dobie Sejmu Czteroletniego” (Nr kat. 5).

Pierwowzorem prezentowanej mapy była wcześniejsza mapa Karola Pertheesa, należąca do serii jego map województw w skali 1:225 000, zatytułowana „Mappa szczegulna woiewodztwa krakowskiego i księstwa siewierskiego”. Została ona wykonana w 1787 r. i opublikowana w Paryżu w 1793 r. Do jej opracowania posłużyły opisy parafii sporządzone przez plebanów według rozesłanego kwestionariusza w którym główne pytanie dotyczyło położenia wszystkich miejscowości w stosunku do kościoła parafialnego, które należało określić według stron świata i odległości w milach. W rezultacie powstał bogaty w treść kartograficzny obraz ówczesnego województwa krakowskiego.

Koniec XVIII w. upamiętnił się w dziejach szlacheckiej Rzeczypospolitej ważnym wydarzeniem. Okres który rozpoczął się w październiku 1788 r. zebraniem się sejmu w Warszawie i trwał do końca maja 1792 r., przeszedł do historii pod nazwą doby Sejmu Wielkiego lub Czteroletniego. Uchwalone w czasie jego kadencji reformy miały wpłynąć na przemiany polityczne, wojskowe, podatkowe i społeczne. Tego właśnie okresu dotyczy prezentowana mapa. Województwo krakowskie było częścią Małopolski położoną najdalej na zachodzie Rzeczypospolitej. Od południa graniczyło z Królestwem Halicko-Włodzimierskim, od zachodu ze Śląskiem, od północy z województwem sieradzkim, a od wschodu z województwem sandomierskim.

Treść mapy jest bogata w różnotematyczne informacje. Przedstawia ona rzeźbę terenu oznaczoną metodą kreskową z podaniem punktów wysokościowych, granice administracyjne i kościelne, charakter i wielkość jednostek osadniczych oraz ich przynależność własnościową, ówczesny przebieg głównych dróg, hydrografię, obiekty sakralne, folwarki, szkoły, szpitale, siedziby urzędów publicznych, większe zakłady i budowle, kopalnie i kamieniołomy, komory celne oraz stacje pocztowe.

CYTOWANIE:
Wojkowski J., 2020. CARTOGRAPHIA CRACOVIANA: Kraków i okolice na dawnych mapach — geoportal: dawnemapykrakowa.pl, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji .