1788, Plan miasta Krakowa i okolic w dobie Sejmu Czteroletniego
Plan pochodzi z „Atlasu Historycznego Polski” wydanego nakładem Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Na planie widnieje rok 1929 ale w rzeczywistości atlas ukazał się w 1930 r. Prezentowany plan Krakowa jest fragmentem jednej z kart atlasu zatytułowanej „Mapa województwa krakowskiego w dobie Sejmu Czteroletniego 1788-1792” (Nr kat. 4). Autorem planu jest Tadeusz Czort, a rytownikiem Ludwik Dworzak.
Plan przedstawia Kraków wraz z jego najbliższą okolicą w okresie Sejmu Czteroletniego (Sejmu Wielkiego), który miał miejsce w latach 1788-1792. Plan swym zasięgiem obejmuje miasto Kraków, Wawel, Kazimierz, Stradom oraz Kleparz. Na planie zaznaczono ówczesny przebieg ulic, hydrografię, miejskie mury wraz z bramami, obiekty sakralne, szkoły i bursy, pałace, ważniejsze budynki miejskie oraz jurydyki (przyległe obszary podmiejskie).
-
- Strona tytułowa
-
- Avers
-
- Revers
Uformowany w średniowieczu zespół miejski dawnej stolicy Polski przetrwał do czasów obrad Sejmu Czteroletniego. Z postulatem zmiany ówczesnego ładu przestrzennego wystąpiły w trakcie obradowania Sejmu Czteroletniego władze Krakowa. Domagały się one, aby do miasta został włączony Kazimierz i Kleparz oraz inne podmiejskie jurydyki. Wobec postulowanych zmian sprzeciw wyraziły władze Kazimierza ale uchwalone w 1791 r. prawo o miastach umożliwiło takie połączenie. Ostatecznie opracowano i zatwierdzono w 1792 r. podział powiększonego obszaru Krakowa na 4 cyrkuły: śródmiejski, kazimierski, garbarski i kleparski. W czerwcu 1792 r. zorganizowano wybory władz miasta, w wyniku których pierwszym prezydentem Krakowa został margrabia Franciszek Wielopolski.
Jesienią 1792 r. wkroczyły do Krakowa wojska rosyjskie i miasto zostało zmuszone utrzymywać stacjonujący na jego terenie rosyjski garnizon aż do wiosny 1794 r. Po wkroczeniu wojsk rosyjskich uchwały Sejmu Wielkiego zostały anulowane, a sejm w Grodnie uchwalił w listopadzie 1793 r. nowe prawo i usankcjonował odłączenie Kazimierza.
CYTOWANIE:
Wojkowski J., 2020. CARTOGRAPHIA CRACOVIANA: Kraków i okolice na dawnych mapach — geoportal: dawnemapykrakowa.pl, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji .
Plan miasta Krakowa i okolic w dobie Sejmu Czteroletniego
Rok wydania: 1929
Autor: Tadeusz Czort
Adres wydawniczy: Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie wykonał Wojskowy Instytut Geograficzny w Warszawie
Rodzaj mapy: plan sytuacyjny
Skala: 1:10800
Orientacja: N - północna
Dokładność kartometryczna: duża
Język: polski
Technika wykonania: litografia kolorowa
Ramka: zwykła, pojedyncza
Format: ramka: 270 x 290 mm
Bibliografia:
- Semkowicz Władysław Aleksander, Buczek Karol, Kozłowska-Budkowa Zofia, Czort Tadeusz, 1929. Atlas Historyczny Polski; Polska Akademja Umiejętności. Serja A, Mapy szczegółowe; nr 1 ; Mapa województwa krakowskiego w dobie Sejmu Czteroletniego 1788-1792.
Źródło: własna kolekcja
Numer katalogowy: 5